Ο ιός των ανθρώπινων θηλωμάτων (HPV) επηρεάζει τα επιθηλιακά κύτταρα και έχει διάμετρο σωματιδίων 55 nm. Ένα χαρακτηριστικό είναι ο πολλαπλασιασμός του επιθηλίου του δέρματος, καθώς και των βλεννογόνων. Στο αρχικό στάδιο, το παθογόνο επηρεάζει συνήθως τα βασικά κύτταρα του επιθηλίου, διεισδύοντας σε αυτά μέσω μικροτραυμάτων. Τα τοπικά θηλώματα εμφανίζονται συνήθως στο δέρμα του λαιμού, στις μασχάλες, στη βουβωνική χώρα και στα γεννητικά όργανα (συχνότερα), στο βλεννογόνο του στόματος και στο ρινοφάρυγγα.
Αυτός ο ιός μπορεί να είναι ασυμπτωματικός για πολλά χρόνια. Για την ανίχνευση του HPV, χρησιμοποιούνται ηλεκτρονικές μικροσκοπικές ή μοριακές υβριδοποιημένες μέθοδοι.
Τύποι ιών ανθρώπινων θηλωμάτων
Στους ανθρώπους, διακρίνεται ο HPV, ο οποίος επηρεάζει τους βλεννογόνους και το δέρμα. Μεταξύ του μεγάλου αριθμού ιών θηλωμάτων, υπάρχουν είδη με χαμηλό και υψηλό ογκογόνο κίνδυνο. Έχει αποδειχθεί ότι οι ογκογονικές ιδιότητες σχετίζονται με την ικανότητα ενσωμάτωσης του DNA στο γονιδίωμα των ανθρώπινων κυττάρων.
Ο ιός ενεργοποιείται στο 10-20% των περιπτώσεων. Ανάλογα με τον τύπο του, αυτό μπορεί να οδηγήσει σε καλοήθεις ή κακοήθεις βλάβες. Ορισμένοι HPV δεν είναι ογκογόνοι. Οδηγούν στην εμφάνιση κονδυλωμάτων και κονδυλωμάτων των γεννητικών οργάνων. Οι πιο συνηθισμένοι είναι ο HPV 6 και 11.
Τα ογκογονίδια HPV είναι αυτά που έχουν υψηλό κίνδυνο ανάπτυξης καρκινικών βλαβών, ειδικά στον τράχηλο ή στον πρωκτό. Όσον αφορά το δέρμα, ο HPV 16 και 18 είναι πιο συνηθισμένοι, καθώς και ο HPV 5 και 8, που μπορεί να οδηγήσουν σε καρκίνο του δέρματος. Η πιο γνωστή μορφή καρκίνου που προκαλείται από τον HPV είναι ο καρκίνος του τραχήλου της μήτρας. Αλλά οι άνδρες μπορούν επίσης να προσβληθούν από τον ιό θηλώματος, ο οποίος στις χειρότερες περιπτώσεις προκαλεί καρκίνο του πέους ή του πρωκτού.
Συχνά οι γυναίκες αντιμετωπίζουν τον HPV 16 - αυτή είναι μια μορφή στην οποία παρατηρείται ενδοσωματικός παρασιτισμός, δηλαδή έξω από το χρωμόσωμα των κυττάρων (καλοήθη). Ο HPV 18 χαρακτηρίζεται από υψηλό κίνδυνο ανάπτυξης ογκολογίας - πρώτα, σχηματίζονται καλοήθεις όγκοι, οι οποίοι μετά από λίγο εκφυλίζονται σε καρκίνο. Τα virions σε αυτή την περίπτωση είναι μικροσκοπικά (έως 30 nm).
Διάφοροι τύποι λοιμώξεων από HPV οδηγούν σε:
- νεοπλάσματα του τραχήλου της μήτρας
- επεμβατική ή προ-επεμβατική ογκολογία.
- κονδυλώματα των γεννητικών οργάνων του ουροποιητικού συστήματος και των γεννητικών οργάνων.
Η κατάποση του παθογόνου στο σώμα δεν οδηγεί πάντα σε ασθένεια. Όλα εξαρτώνται από τους προδιαθεσικούς παράγοντες: αυξημένη σεξουαλική δραστηριότητα, ανεπάρκεια βιταμινών, εγκυμοσύνη, υποθερμία, ενδομητρίωση, κάπνισμα, κατάχρηση αλκοόλ κ. λπ.
Χαρακτηριστικά της λοίμωξης
Ο ιός των ανθρώπινων θηλωμάτων είναι ιδιαίτερα μεταδοτικός. Συνήθως μεταδίδεται μέσω άμεσης επαφής, δέρμα με δέρμα ή βλεννογόνος μεμβράνη, με μολυσμένο άτομο. Σε λοιμώξεις των γεννητικών οργάνων, αυτό συμβαίνει συχνότερα κατά τον κολπικό ή στοματικό σεξ. Ένας μεγάλος αριθμός σεξουαλικών συντρόφων ή άλλων ΣΜΝ (σεξουαλικώς μεταδιδόμενες λοιμώξεις) αυξάνουν τον κίνδυνο. Η έμμεση μετάδοση μέσω αντικειμένων, μολυσμένων ρούχων ή κλινοσκεπασμάτων είναι επίσης δυνατή, αλλά σπάνια συμβαίνει.
Στο 7% των περιπτώσεων, η μετάδοση του ιού από τη μητέρα στο παιδί μπορεί να συμβεί κατά τον τοκετό, όταν η μόλυνση είναι ενεργή. Ο κίνδυνος αυξάνεται στο 40% εάν έχετε μολυνθεί από τον HPV 16 ή 18.
Διεισδύοντας στο επιθήλιο, παραβιάζοντας την ακεραιότητα, η μόλυνση από ιό θηλώματος προάγει την ανάπτυξη του κατώτερου στρώματος των επιθηλιακών κυττάρων με τη μορφή κονδυλωμάτων ή κονδυλωμάτων. Αυτή η μορφή της νόσου είναι μεταδοτική και εξαπλώνεται γρήγορα σε άλλους. Κατά κανόνα, τα κονδυλώματα και τα κονδυλώματα δεν προκαλούν μεταστάσεις και συχνά εξαφανίζονται αυθόρμητα.
Συμπτώματα HPV
Η περίοδος επώασης διαρκεί έως 9 μήνες (κατά μέσο όρο 3 μήνες). Ο HPV μπορεί να υπάρχει στο σώμα χωρίς εμφανή συμπτώματα. Ο ιός μπορεί να μην εντοπιστεί για μήνες ή χρόνια. Ακόμα και σε αυτό το στάδιο, είναι μεταδοτικό.
Τα κονδυλώματα του δέρματος εμφανίζονται συνήθως σε ομάδες και αυξάνονται με το ξύσιμο. Οι δύο πιο συνηθισμένες μορφές θηλώματος είναι είτε γκριζωπές, σκληρές, ανυψωμένες με σπασμένη επιφάνεια (κοινός κονδυλώματος) είτε επίπεδες και κοκκινωπές (επίπεδες κονδυλωμάτων). Οι μυρμηγκιές εμφανίζονται στα πέλματα των ποδιών ή στις φτέρνες, αναπτύσσονται προς τα μέσα και ως εκ τούτου είναι συχνά επώδυνες.
Οι αιτιολογικοί παράγοντες των κονδυλωμάτων των γεννητικών οργάνων εμφανίζονται σε υγρά και ζεστά μέρη του σώματος, επομένως εντοπίζονται στις πτυχώσεις και στους βλεννογόνους. Μπορούν να προκαλέσουν συμπτώματα όπως φαγούρα ή κάψιμο. Η περίοδος επώασης, δηλαδή ο χρόνος μεταξύ της μόλυνσης και της εμφάνισης των συμπτωμάτων, στα κονδυλώματα των γεννητικών οργάνων κυμαίνεται από 3 εβδομάδες έως 8 μήνες.
Υπάρχουν διάφορες μορφές κονδυλωμάτων των γεννητικών οργάνων που προκαλούνται από διαφορετικά παθογόνα:
- Κονδυλώματα των γεννητικών οργάνων. Χλωμά ή κοκκινωπά οζίδια που συχνά στέκονται σε ομάδες και εμφανίζονται στα χείλη, τον κόλπο, το πέος, την ουρήθρα, το πρωκτικό κανάλι και το ορθό. Είναι πολύ μεταδοτικά.
- Επίπεδα κονδυλώματα. Εμφανίζονται με τη μορφή επίπεδων κόμβων και βρίσκονται κυρίως στα γυναικεία γεννητικά όργανα. Αυξάνουν τον κίνδυνο ανάπτυξης καρκίνου.
- Γιγάντια κονδυλώματα (όγκοι Buschke-Levenshtein). Αναπτύσσονται σε τεράστιους σχηματισμούς, καταστρέφοντας τους περιβάλλοντες ιστούς. Σε σπάνιες περιπτώσεις, μπορούν να εκφυλιστούν και να οδηγήσουν σε πλακώδες καρκίνωμα.
Είναι επίσης δυνατή η μόλυνση των βλεννογόνων στην ανώτερη αναπνευστική οδό. Ο επιπεφυκότας των ματιών μπορεί να επηρεαστεί, με αποτέλεσμα αυξήσεις ροζ στελέχους. Είναι πιο δύσκολο να εντοπιστεί μια ασυμπτωματική πορεία, την οποία ο γιατρός μπορεί να δει μόνο με τη βοήθεια βοηθημάτων, όπως το οξικό οξύ (που προκαλεί αποχρωματισμό των κονδυλωμάτων) ή ένα μικροσκόπιο.
Επιπλέον, ο ιός μπορεί επίσης να εγκατασταθεί σε κύτταρα χωρίς αλλαγές ιστών. Στη συνέχεια μιλούν για λανθάνουσα λοίμωξη, δηλαδή για παρουσία παθογόνων, αλλά χωρίς συμπτώματα. Μετά τη μόλυνση, αυτή η φάση μπορεί να διαρκέσει από αρκετές εβδομάδες έως αρκετούς μήνες.
Πιθανές συνέπειες
Όταν μολυνθούν, οι ιοί διεισδύουν στα κύτταρα του ολοκληρωτικού ιστού του δέρματος και της βλεννογόνου, εγκαθίστανται στους πυρήνες των κυτταρικών δομών και πολλαπλασιάζονται εκεί. Συνήθως, τέτοιες λοιμώξεις από τον HPV περνούν απαρατήρητες και επουλώνονται από μόνες τους χωρίς συνέπειες, αφού το ανοσοποιητικό σύστημα καταπολεμά επιτυχώς τον παθογόνο παράγοντα.
Ωστόσο, ορισμένοι από τους τύπους HPV δημιουργούν αλλαγές στο δέρμα, δηλαδή αυξήσεις. Οι πιθανές μορφές περιλαμβάνουν κονδυλώματα των γεννητικών οργάνων ή κονδυλώματα και θηλώματα, τα οποία μπορεί να επηρεάσουν, για παράδειγμα, το πρόσωπο, τα χέρια ή τα πόδια.
Οι ιστικές αλλαγές που προκαλούνται είναι ως επί το πλείστον καλοήθεις, αλλά μπορούν επίσης να εκφυλιστούν και να οδηγήσουν σε καρκίνο. Για παράδειγμα, ο καρκίνος μπορεί να εμφανιστεί δεκαετίες μετά τη μόλυνση με HPV. Είναι επίσης πιθανός ο καρκίνος των εξωτερικών γυναικείων γεννητικών οργάνων (καρκίνος του αιδοίου και του κόλπου), ο πρωκτικός καρκίνος, ο καρκίνος του πέους και ο καρκίνος του στόματος και του λαιμού (όγκοι της κεφαλής και του λαιμού).
Καθιέρωση διάγνωσης
Διεξάγεται δοκιμή για λοίμωξη από HPV σε γυναίκες στο πλαίσιο προληπτικών επισκέψεων στον γυναικολόγο. Κατά τη διάρκεια μιας γυναικολογικής εξέτασης, λαμβάνεται ένα στυλεό από την επένδυση του τραχήλου της μήτρας, αυτό ονομάζεται τεστ Παπανικολάου (κυτταρολογική εξέταση). Το προκύπτον υλικό εξετάζεται για αλλαγές ιστών για τον προσδιορισμό προκαρκινικών καταστάσεων.
Εναλλακτικά, μπορεί να γίνει μια δοκιμή HPV, στην οποία το κυτταρικό υλικό από ένα βύσμα βλεννογόνου ή δείγμα ιστού δοκιμάζεται σε εργαστήριο για ορισμένους ιούς. Ωστόσο, αυτό επιτρέπει να αποδειχθεί μόνο η μόλυνση της πληγείσας περιοχής, αλλά όχι να γίνουν δηλώσεις σχετικά με το αν έχουν επέλθει αλλαγές στον ιστό. Έτσι, ένα τεστ HPV έχει νόημα, ειδικά όταν συνδυάζεται με τεστ Παπανικολάου και μπορεί να βοηθήσει στην ανίχνευση προδρόμων καρκίνων σε πρώιμο στάδιο.
Εάν το τεστ είναι θετικό, αυτό δεν προκαλεί ακόμη ανησυχία, καθώς η μόλυνση δεν οδηγεί πάντα σε καρκίνο. Συνιστάται τακτική εξέταση για τον εντοπισμό αλλαγών ιστών σε πρώιμο στάδιο. Αντιστρόφως, ένα αρνητικό αποτέλεσμα δοκιμής δεν μας επιτρέπει να ισχυριστούμε αν υπήρχε κάποια λοίμωξη στο παρελθόν με την οποία το σώμα πάλεψε με επιτυχία.
Για τους άνδρες, δεν υπάρχει προφυλακτική εξέταση κατά την οποία η εξέταση θα πραγματοποιούνταν τακτικά. Εάν υπάρχει αντίστοιχος καρκίνος, η εξέταση του όγκου μπορεί να καθορίσει εάν η λοίμωξη από τον HPV βρίσκεται στη ρίζα του καρκίνου.
Εξειδικευμένες τεχνικές DNA χρησιμοποιούνται επίσης στη εργαστηριακή διάγνωση, όπως η PCR σε πραγματικό χρόνο. Τα γεννητικά κονδυλώματα που προκαλούνται από τους τύπους 6 και 11 του HPV εντοπίζονται εύκολα κατά τη διάρκεια της πυελικής εξέτασης.
Πώς να θεραπεύσετε τον ιό των ανθρώπινων θηλωμάτων
Στις περισσότερες περιπτώσεις, η ασθένεια δεν απαιτεί θεραπεία γιατί εξαφανίζεται μόνη της και στη συνέχεια δεν ανιχνεύονται πλέον ιοί. Ωστόσο, εάν αυτό δεν συμβαίνει, η μόλυνση μπορεί να διαρκέσει περισσότερο και να επιμείνει για μήνες ή χρόνια.
Μέχρι σήμερα, δεν υπάρχουν μέθοδοι συστημικής επίπτωσης σε αυτόν τον ιό, λόγω των οποίων θα ήταν δυνατή η πλήρης καταστροφή του. Ωστόσο, η θεραπεία των κονδυλωμάτων που προκύπτουν μειώνει τον αριθμό των ιών, έτσι σε πολλές περιπτώσεις το ανοσοποιητικό σύστημα μπορεί να καταπολεμήσει άλλους ιούς και έτσι να τους απαλλαγεί. Σε ορισμένες περιπτώσεις, τα παθογόνα επιβιώνουν και μπορούν να προκαλέσουν συμπτώματα ξανά και ξανά.
Οι θεραπευτικές τακτικές εξαρτώνται από τον τύπο του HPV και τη σχετική εικόνα της νόσου:
- Τα πελματιαία και γεννητικά κονδυλώματα μπορούν να αντιμετωπιστούν με τοπικά σκευάσματα σαλικυλικού οξέος.
- Η κρυοθεραπεία είναι επίσης μια μέθοδος που χρησιμοποιείται συχνά για τον HPV. Σε αυτή την περίπτωση, το κονδυλώματα καίγεται με κρύο, χρησιμοποιώντας υγρό άζωτο.
- Τα λέιζερ ή η ηλεκτροκαυτηρίαση είναι εξίσου εφαρμόσιμες μέθοδοι.
Δεδομένου ότι η συχνότητα των υποτροπών είναι αρκετά υψηλή, συνιστάται να ελέγχετε τακτικά τον εαυτό σας και να χρησιμοποιείτε προφυλακτικά ακόμη και αρκετούς μήνες μετά την εξαφάνιση των βλαβών, ώστε να μην μολυνθεί ο σεξουαλικός σύντροφος.
Για τους καρκίνους HPV, η θεραπεία είναι πολύ πιο δύσκολη. Στον καρκίνο του τραχήλου της μήτρας, συχνά συνιστάται η αφαίρεση της μήτρας, αντίστοιχα, του άνω μέρους του κόλπου και των ωοθηκών. Αυτό μπορεί να συμπληρωθεί με ακτινοθεραπεία για να αποκλειστεί η πιθανότητα υποτροπής. Άλλοι καρκίνοι που προκαλούνται από τον HPV αντιμετωπίζονται συχνότερα με στοχευμένη θεραπεία, όπως ακτινοβολία ή χημειοθεραπεία.
Πρέπει να θυμόμαστε ότι η επέμβαση δεν είναι μια βασική λύση, αλλά επιλύει μόνο ένα καλλυντικό πρόβλημα, αφού μετά την αφαίρεση ο ιός είναι σε θέση να παραμείνει στους γύρω ιστούς και τα κονδυλώματα μπορεί να εμφανιστούν ξανά.
Πρόληψη μόλυνσης
Υπάρχουν δύο εμβολιασμοί: ο δισθενής HPV 16 και 18 και ο τετραδύναμος HPV 6, 11, 16 και 18. Συνιστάται ο εμβολιασμός για όλα τα νεαρά κορίτσια ηλικίας 14 ετών και άνω.
Ο εμβολιασμός δεν προστατεύει από όλους τους τύπους HPV. Επομένως, σε όλες τις γυναίκες ηλικίας 25 έως 65 ετών, ακόμη και αν είναι εμβολιασμένες, συνιστάται να υποβάλλονται σε τακτικές εξετάσεις επιχρίσματος.
Η έγκαιρη ανίχνευση και η πλήρης αφαίρεση των κονδυλωμάτων των γεννητικών οργάνων μειώνει τον κίνδυνο ασθένειας. Η αποτελεσματικότητα της χρήσης προφυλακτικών για την πρόληψη της μετάδοσης της λοίμωξης μπορεί να μειώσει σημαντικά τον κίνδυνο ανάπτυξης αυτής της κατάστασης. Η πιο ελπιδοφόρα μέθοδος για την πρόληψη και τη θεραπεία των αρχικών σταδίων της νόσου που προκαλείται από αυτήν τη μόλυνση είναι ένα ειδικό πολυδύναμο εμβόλιο.